Pierwszy po wojnie Konkurs Chopinowski odbył się w 1949 roku. W związku z setną rocznicą śmierci Chopina rok ów został uchwalony Rokiem Chopinowskim. W jego ramach zorganizowany został nie tylko turniej pianistyczny, ale również konkursy kompozytorski i rzeźbiarski, wystawy stałe i objazdowe, liczne koncerty w kraju i za granicą. Zapoczątkowano też wydanie Dzieł wszystkich Chopina pod redakcją Ignacego Jana Paderewskiego.
Konkurs finansowany był ze środków rządowych, podobnie jak stypendia i obozy szkoleniowe dla polskich pianistów. Młodym muzykom zapewniono dostęp do najlepszych fortepianów, przeprowadzano próbne nagrania, a na letni kurs w Łagowie Lubuskim sprowadzono nawet Orkiestrę Filharmonii Poznańskiej, by uczestnicy kursów mogli ćwiczyć z jej akompaniamentem Koncerty fortepianowe. Były to warunki, o których polscy pianiści mogli do tej pory tylko marzyć. Nad przygotowaniami czuwała Komisja Pedagogiczna przy Ministerstwie Kultury złożona z najwybitniejszych polskich profesorów. Praca zespołowa przyniosła doskonałe rezultaty: powstała silna drużyna pianistyczna, która zagarnęła całe podium (przy czym I miejsce ex aequo zajęły Polka Halina Czerny-Stefańska i Rosjanka Bella Davidovich).
Konkurs miał trzy etapy – dodano etap eliminacyjny bez udziału publiczności (przewidziany dla kandydatów, którzy nie brali udziału w eliminacjach krajowych). W I i II etapie jury obradowało za zasłoną z drewnianych żaluzji, tak by nie widzieć grających. Uczestnicy występowali nie pod swoimi nazwiskami, lecz wylosowanymi wcześniej numerami. Był to zresztą eksperyment, który się nie przyjął i do którego nigdy już nie powrócono. Nowością w III etapie było wykonanie Koncertu w całości (do tej pory były to tylko dwie części), podniesiono też górną granicę wieku uczestników do 32 lat.
Z powodu zniszczenia gmachu Filharmonii Warszawskiej przesłuchania odbywały się w ocalałym budynku Teatru „Roma” przy ul. Nowogrodzkiej.
Laureaci
Nagroda I (ex aequo): Halina Czerny-Stefańska (Polska) oraz Bella Davidovich (ZSRR)
Nagroda II: Barbara Hesse-Bukowska (Polska)
Nagroda III: Waldemar Maciszewski (Polska)
Nagroda IV: Georgy Muravlov (ZSRR)
Nagroda V: Władysław Kędra (Polska)
Nagroda VI: Ryszard Bakst (Polska)
Nagroda VII: Yevgeny Malinin (ZSRR)
Nagroda VIII: Zbigniew Szymonowicz (Polska)
Nagroda IX: Tamara Gusieva (ZSRR)
Nagroda X: Victor Merzhanov (ZSRR)
Nagroda XI: Regina Smendzianka (Polska)
Nagroda XII: Tadeusz Żmudziński (Polska)
Nagroda Polskiego Radia za najlepsze wykonanie mazurków: Halina Czerny-Stefańska (Polska)
Wyróżnienia
Carmen de Vitis Adnet (Bazylia)
Oriano de Almeida (Brazylia)
Carlos Rivero (Meksyk)
Ludmila Sosina (ZSRR)
Imre Szendrei (Węgry)
Jury
Godfrid Boon (Szwecja)
Émile Bosquet (Belgia)
Lucette Descaves (Francja, zastępowała Marguerite Long do 1 października)
Sem Dresden (Holandia)
Zbigniew Drzewiecki (Polska, przewodniczący)
Jan Ekier (Polska)
Blas Dimas Galindo (Meksyk)
Lélia Gousseau (Francja, zastępowała chwilowo nieobecnych jurorów)
Artur Hedley (Anglia, wiceprzewodniczący)
Lajos Hernádi (Węgry)
Franz Josef Hirt (Szwajcaria)
Jan Hoffman (Polska)
Roman Jasiński (Polska)
Marcelina Kimontt-Jacynowa (Polska, zastępowała chwilowo nieobecnych jurorów)
Lazare Lévy (Francja)
Marguerite Long (Francja, od 1 października, wiceprzewodnicząca)
Joseph Marx (Austria)
František Maxián (Czechosłowacja, wiceprzewodniczący)
Alfred Mendelsohn (Rumunia)
Dimitar Nenov (Bułgaria)
Lev Oborin (ZSRR, wiceprzewodniczący)
Pavel Serebryakov (ZSRR)
Stanisław Szpinalski (Polska)
Henryk Sztompka (Polska)
Magda Tagliaferro (Brazylia, wiceprzewodnicząca)
Margerita Trombini-Kazuro (Polska)
Bolesław Woytowicz (Polska)
Carlo Zecchi (Włochy)
Jerzy Żurawlew (Polska)
